Bij Gustavshof proef je de biodynamische kwaliteit.

Ecologisch familiebedrijf met excellente wijnen

Wat meteen opvalt bij het binnenrijden van het Weingut zijn twee vrolijk spelende kinderen, Florian, de durfal van 3 en de meer ‘gedeisde’ Johan ondersteund door een kwispelende hond die er alles aan doet om de bal te pakken, óf een vogel, óf de kat. Overal bloemen en….een gigantisch dak helemaal vol met zonnepanelen. De toon is gezet, natuur, ecologie, familie, dit is Gustavshof. Nu de wijnen nog.
Je moet tijdig remmen want het totale dorp telt nog geen vijfhonderd zielen. Gau-Heppenheim in het hartje van Rheinhessen op een kilometer of 20 van Worms. Er zijn 10 wijnbedrijven waarvan er twee biologisch werken, Gustavshof is er één van. Er wordt slim samengewerkt, zo worden bespuitingen samen, op één en dezelfde dag uitgevoerd, gebruikmakend van het zelfde bio-dynamische preparaat. Er is ook één machine die op ‘time sharing’ basis klaarstaat voor beide bedrijven.

Papa was snel overgehaald door zoon Andreas (juli 1979), die in 2002 de wijnbouwschool afrondde, om biologisch verder te gaan. Hij ging wel eerst goed rekenen om te zien hoe dit omvangrijke project geklaard kon worden zonder het risico te lopen dat de familie in haar levensonderhoud zou worden aangetast. Toen de cijfers begin 2004 klopten ging hij overstag en dát jaar nog werd de ‘conversie’ ingezet. Het is een hele klus want het domein telt in totaal 40 hectaren, waarvan er 18 met druivenstokken zijn beplant. Nog lastiger is de hoeveelheid verschillende percelen, 35 in totaal, de kleinste slechts 2 rijen met wijnstokken, de grootste 3 hectaren.

Alle wijngaarden liggen verdeeld over de wijndorpen Gau-Heppenheim (70% van het totaal) en Dittelsheim waar 30% van de percelen liggen. De grondsoort speelt hier een belangrijke rol, in Dittelsheim zit er meer Löss in de grond, daar staan de pinot noir, cabernet sauvignon, riesling, chardonnay en cabernet cortiz wijnstokken. In Gau Heppenheim de pinot gris, silvaner, st-Laurent, dornfelder en gele muskaat. De hoogst gelegen wijngaarden liggen in Gau Heppenheim op 280 meter boven zeespiegel, volgens Andreas is dit zo’n beetje de ‘boomgrens’ voor goede wijnbouw in deze streek. Hierboven verbouwt hij in ieder geval slechts asperges en suikerbieten. Opvallend is de hoogte van de wijnranken, de onderste draad om de uitlopers te geleiden ligt op 80 cm hoogte en de hoogte bladeren vangen de zon op ruim twee meter boven de grond.
Biologisch werken vraagt automatisch om erg veel inzet in de wijngaarden. Vooral in het voorjaar, dan is het weken achtereen ‘beulen’ om alles klaar te krijgen. Het bespuiten vindt uiteraard 100% plaats met natuurlijke middelen. De slimste is ‘baking powder’ een veel gebruikt, natuurlijk ingrediënt in de keuken. Men mengt 100 kilo ervan met een tankwagen vol water, goed voor dik 8 hectaren, en gaat aan de slag. Héél precies moet er worden gespoten, de bladeren moeten ook écht goed bedekt zijn ermee. Maar eenmaal goed aangebracht is dit een prachtig afweermiddel tegen meeldauw.

Kijkend naar de grond tussen de rijen wijnstokken valt het op dat er telkens één rij geheel kaal is en die ernaast vol met plantjes en bloemen. Dit wordt bewust gedaan. Eerst zaait Andreas tussen de 30 en 40 verschillende plantjes, als die er één jaar hebben gestaan, en de winter hebben overleefd, worden zij met een speciale machine onder geschoffeld tot circa 10 centimeter diep. Het jaar erop is de volgende rij aan de beurt. In een andere wijngaard is hij al jaren aan het experimenteren met vaste, meerjarige planten tussen de wijnstokken. Hiervoor zaaide hij maar liefst 50 tot wel 60 verschillende soorten. De bio diversiteit stijgt hierdoor enorm, en trekt daardoor grote hoeveelheden bijen aan. De planten die sterven voeden op natuurlijke wijze de compostwaarde van de grond aan. Het ruikt in die wijngaarden dan ook heerlijk, natuurlijk, aards, ongerept en prachtig.

Zoals bij ieder bio-dynamisch wijnbedrijf gaat 90% van alle aandacht naar de wijngaarden. Oude wijnstokken worden vervangen, maar niet zomaar. Vroeger kocht men ‘riesling’ stekjes, niet wetende of die kloon (er zijn er ruim 200 bekend) wel past in de betrokken wijngaard. Nu wordt eerst met grote zorgvuldigheid gekeken naar de resultaten in de wijngaard en in het glas vóórdat men besluit welke kloon het worden zal. Bijkomend voordeel is dat de nieuwe generatie plantjes veel minder fruit produceren. Hierdoor hoef je dus niet enkele malen per jaar door de wijngaarden om overtollig fruit te verwijderen. Om het cijfermatig te onderbouwen, de oude klonen gaven 100 tot 120 hectoliter sap per hectare, de nieuwste slechts 60 tot 65. Tijdens mijn bezoek was Andreas om 5 uur opgestaan om enkele oude percelen te ontdoen van het teveel aan trossen, deze worden niet weggegooid, maar eindigen in de gastronomie waar zij dienst doen als basis voor ‘sauce verjus’ van groene, onrijpe druiven.

Ik vroeg verder door over bespuitingen. De aanpak in de wijngaarden die geheel vrij zijn van landbouwgif, maakt ieder jaar weer de wijnstok een beetje meer resistent tegen ziekten. Men hoeft nu maar maximaal 4 keer per jaar te bespuiten, en in 2013 wordt dat bij lange na niet gehaald omdat er dit jaar nog niet één keer werd gespoten. “fouten in je werkwijze zijn er de oorzaak van dat je moet ingrijpen en spuiten. Zoek dus primair naar je eigen fouten en los die op. Zo daalt de noodzaak om de wijngaarden te behandelen. Dat doen wij ook later bij de oogst. Ik heb pluk teams die iedere wijngaard tweemaal met de hand plukken, de laatste ‘trek’ door de wijngaard doe ik vaak machinaal” laat hij weten.

In de kelder wordt dan de wijn uiteindelijk gemaakt. Hier heerst een ‘zero techniek’ werkwijze. Doodsimpel binnenhalen van kerngezond, schoon fruit, ontdoen van bladeren en steeltjes en de druiven mét de eigen, natuurlijke gist, naar de horizontale pers en later door naar de tanks van roestvast staal, zonder te pompen. Simpeler kan haast niet. In een hoek van de kelder staat een groot vat van eikenhout. Deze doet al jaren dienst voor de pinot gris druif, hier ‘grauburgunder’ geheten. Als de wijn klaar is en op fles wordt gebracht, reinigt men het vat (1200 liter) met schoon water en dat is dat. Alle nog aanwezige, natuurlijke gist blijft bestaan, klaar voor de volgende oogst, altijd van dezelfde wijngaard overigens. In de kelder staan zo’n 60 roestvast stalen ‘cuves’ van verschillende formaten om perceel of ‘micro vinificatie’ mogelijk te maken. Maar de zes grote betonnen kuipen uit de zestiger jaren van de vorige eeuw, worden nu ook gerestaureerd. Deze gaan dus weer dienst doen. Een tendens die bij veel wijnbedrijven zichtbaar is. Terug naar beton of hout.

Back to the future

Vatrijping wordt hier wel degelijk toegepast, maar men is uiterst terughoudend in het gebruik van nieuwe eiken vaten. In totaal wordt er tussen de 5 en 10% jaarlijks nieuw gekocht en feitelijk alleen om de lekkende of versleten vaten te vervangen. Het is een interessante mix van bekende Franse vatenmakers als Boutes, Remond, Tonnellerie de Mercurey en Marques-Tonnellerie de Graves aan de ene kant. Duitse vaten zijn er ook, van Holzküferei Hösch, Fassfabrik Krogeman en van Küferei Gies. De Duitse vaten zijn uiteraard vervaardigd uit eikenhout uit de Pfalz.

Dit uitzonderlijke wijnbedrijfje produceert in totaal zo’n 150.000 flessen. Een wijnvlekje in de grote plas. Maar alle wijnen worden met de grootst mogelijk zorg gemaakt. Hun JOMAX pinot noir werd tijdens De Wereld Draait Door geschonken naast de boerenham gegaard in hooikist. Wijnschrijver Hubrecht Duijker prees meerdere wijnen op zijn site.

Behalve Biologisch, Bio-Dynamisch zijn zij ook Veganistisch. Er wordt dus op geen enkel moment gebruik gemaakt van dierlijke stoffen als gelatine, eiwit of klaringsmiddelen uit runderbloed gemaakt. Evenmin een stof gewonnen uit de zwemblaas van vissen. Gustavshof is een ecologisch familiebedrijf waar excellente wijnen worden gemaakt.

Bekijk de gehele collectie van Gustavshof wijnen hier...