De absolute top uit Spanje: Bodegas Felix Callejo

Bron: artikel BOIDR 

De beschermde herkomstbenaming Ribera del Duero is pas sinds 1982 een feit en zeven jaar later stichtte Felix Callejo zijn eigen wijnbedrijf in het slaperige, driehonderd zielen tellende wijndorp Sotillo de la Ribera. Hij trouwde met juf Pilar van de basisschool in het dorp, een meesterzet, want zo weet je dat je kinderen uitstekend onderwijs krijgen terwijl jij in de wijngaarden staat. Hun vier kinderen vertellen dat het grappig was dat mama overdag juf was en ‘s avonds mama. Twee van de dochters zijn overigens afgestudeerd psycholoog.

In 2000, nam men bij Callejo de beslissing om biologisch te gaan werken.

Tweede generatie

Inmiddels staat de tweede generatie hier aan het roer, want de drie dochters en de zoon van Felix drijven het bedrijf nu op voortvarende wijze. Cristina verzorgt de export, José-Felix en Noelia Callejo zetten in de kelder de droom van Felix voort. Beatriz is verantwoordelijk voor de lokale markt. Om goed voorbereid te zijn op de toekomst deden ze praktijkervaring op bij andere (top)bedrijven. José-Felix liep stage bij Pétrus in Pomerol (1999), maar ook bij Torres in Chili (2000). Zijn zus Noelia werkte bij Araujo in Napa Valley, VS (dit bedrijf is inmiddels gekocht door de eigenaar van Château Latour in Pauillac) en bij Cobos in Mendoza, Argentinië.

Samen zijn zij verantwoordelijk voor het volledige wijnmaakproces. Gevraagd naar het belangrijkste detail van de stage bij Pétrus laat José-Felix weten dat hij het meest onder de indruk was van de wijze waarop er daar in de wijngaarden werd gewerkt.
Kort daarna, in 2000, nam men bij Callejo de beslissing om biologisch te gaan werken. Met deze stap keken zij terug naar de oudste tradities in hun regio, maar ook met een heldere blik voorwaarts vanuit de overtuiging dat biologisch de norm gaat worden in de land- en tuinbouw. Ribera del Duero leent zich uitstekend voor biologische wijnbouw door de hoogte en de altijd aanwezige wind, die de druiven droog en schimmelvrij houdt.

Felix Callejo trouwde met juf Pilar. De drie dochters en de zoon van Felix drijven het bedrijf nu op voortvarende wijze.

Ook Callejo heeft nu de stap gezet naar certificering van de wijngaarden, omdat zij beseffen dat de consument op het etiket het verschil móét kunnen zien. Met ingang van de oogst 2021 zullen alle wijnen biologisch zijn gecertificeerd.

Geen haast

Sotillo de la Ribera ligt aan de noordelijke grens van de regio, het stroomgebied van de rivier de Douro. De wijngaarden liggen relatief hoog op 830 tot 930 meter. De bodem is er geschakeerd met sterk kalkhoudende gronden, maar ook kiezelgrond ooit aangevoerd door de rivier. Er zijn grote percelen met zandhoudende grond en is er vette rivierklei in de lagergelegen delen. In totaal verbouwen zij druiven op 27 percelen met een totale oppervlakte van bijna 55 hectare. Zij staan wel open voor rustige uitbouw van het wijngaardareaal, haast is er niet.

Waar papa Felix zocht naar heel grote percelen, streven de kinderen juist naar veel kleinere, maar wél met een excellente ligging, grondsamenstelling en expositie

Waar papa Felix zocht naar heel grote percelen, streven de kinderen juist naar veel kleinere, maar wél met een excellente ligging, grondsamenstelling en expositie. Wat hen betreft, wordt hier ‘perceel vinificatie’ de norm. In april 2021 werd één hectare toegevoegd.
Men kijkt dan nadrukkelijk naar de grond en plant dan de daarbij best aansluitende druivensoort aan. Ook hebben de kinderen van Felix Callejo een ander, veel ouder, beplantingsschema weer in ere hersteld. Dat is óf vierkant, 1,70 bij 1,70 m, óf langwerpig, 1,70 bij 1,30 m, tussen de wijnstokken onderling. Z

Zij noemen dit een frame. Grappig is wel dat zij deze frame ‘high density’ aanplant noemen, maar met maximaal 4000 wijnstokken per hectare blijft het wat plantdichtheid betreft flink achter bij andere delen van de wereld waar tot wel 12.000 wijnstokken per hectare staan. Papa Callejo werkte met 2000 tot 2500 wijnstokken per hectare om de toen, vijftig jaar geleden, nét in de wijngaarden geïntroduceerde tractoren ruimte te bieden. De wijnstokken blijven dicht bij de grond, maar de uitlopers waaraan de trossen hangen, worden wel langs stalen draden geleid om beschadiging of breuk ervan tegen te gaan.

Wat in Ribera del Duero vooral opvalt, is de grote verscheidenheid aan grondsoorten op een beperkt aantal vierkante kilometers. In het geval van Callejo is binnen twee kilometer van het wijnbedrijf werkelijk alles te vinden wat dit gebied zo bijzonder maakt. Alle hiervoor beschreven grondsoorten komen aan bod.

Van enige afstand zijn de verschillende kleuren van de grond duidelijk waarneembaar. Aan de voet van de heuvels donker rossig-bruine klei houdende aarde en naarmate je hoger op de heuvel komt lichtere sterk kalkhoudende grond. Vette grond geeft vette wijn en de veel armere (kalk)grond is de aandrager van finesse.

Felix Callejo

Wat je van een topbedrijf heden ten dage mag verwachten is – behalve een ecologisch verantwoord beleid in de wingerd – ook een ultramoderne en zeer hygiënische kelderruimte. Bij Felix Callejo wordt het rijpe fruit (voornamelijk tinto fino oftewel tempranillo) perceel voor perceel handmatig geplukt. Direct hierna gaat het fruit via twee sorteertafels naar de wijnmaakruimten. Alle kelderbewerkingen vinden plaats onder valdruk, zwaartekracht dus. Hier geen pompen of transportbanden om fruit of sap snel te verplaatsen, maar rust en stilte.

Papa

Recent werden de door papa geplaatste, gigantische tanks ingeruild voor dertig veel kleinere varianten, alle van roestvrijstaal en voorzien van koeling, of desgewenst verwarming, in de dubbele wand. In 2022 zal de zojuist aangelegde, 1100 vierkante meter (!) tellende vinificatieruimte gereed zijn en komen er nog eens vijftien rvs-tanks bij. Met 27 wijngaarden en vier druivenrassen is er juist veel behoefte aan kleinere tanks voor ‘perceel vinificatie’. Onderdeel van deze toekomstgerichte aanvulling zal zijn dat de oude betonnen kuipen die nu in een ander gebouw staan, ook naar de nieuwe vinificatiehal komen: negen cuves van elk 8000 liter inhoud.

Door een onhandig stukje wetgeving mochten tot 2013 geen betonnen kuipen zonder epoxy interieur in de ruimte staan waar D.O. Ribera del Duero-wijnen werden gemaakt. Dat is nu veranderd en nu mogen de uitstekend werkende betonnen kuipen in één ruimte staan met roestvrijstalen en houten kuipen.

Al het fruit wordt handmatig geplukt en passeert twee sorteertafels.

Al het fruit wordt handmatig geplukt en passeert twee sorteertafels alvorens met valdruk naar de gistingskuipen te gaan. De gisting kan al voorzichtig van start gaan bij zeer lage temperaturen. Feitelijk hanteren zij een koele inweking, waarna de temperatuur langzaam mag stijgen tot circa 25 graden Celsius.

Callejo

Dat gebeurt óf op natuurlijke wijze, óf men helpt een handje door de gistingskuipen ietsje te verwarmen. De tweede of malolactische gisting vindt plaats in de gistingstank, behalve voor de Majuelo, de Felix Callejo en de Gran Callejo; die drie topwijnen ondergaan de tweede gisting in eiken fusten. Men gebruikt hier overigens uitsluitend vaten van 225 liter en ‘demi muids’ van 500 liter van Frans eikenhout.

Deze worden gekocht bij gerenommeerde vatenmakers als Boutes, Seguin-Moreau, Demptos, Tonnelerie Bordelaise en Tarransaud. Het persen van de druiven gebeurt met een grote, verticale pers van Vaslin-Bucher waarmee de druk op het fruit maximaal beheerst kan worden. Er is ook een eigen, smetteloos schone bottelinstallatie.

Om de houttoon in de wijn te beheersen is slechts een deel van dit hout jaarlijks nieuw. Ongeveer 150 vaten per jaar. En de ‘toasting’ is altijd laag, dus de wijze waarop de vaten tijdens de productie ervan zijn ingebrand. De enige wijn die jaarlijks rijpt in 100% nieuw hout is het paradepaardje de Felix Callejo.

Indrukwekkende wijnen

Een wijnmaker bewijst zichzelf pas écht als de instapwijn al goed genoeg is om je uit je sokken te blazen. Dat is zeker het geval bij de Flores de Callejo. Hun eenvoudigste wijn maar dan altijd nog zo goed dat de belangrijkste proevers ter wereld er fantastische punten aan geven, 90 tot 92 punten om precies te zijn. En dit zijn niet de minste journalisten, want we praten over Tim Atkin, James Suckling, Stephen Tanzer en Robert Parker. We hebben het hier niet over een wijn van dertig pop, maar over een wijn die de helft daarvan kost. Fonkelend donker paars-rood van kleur.

De wijngaarden liggen relatief hoog op 830 tot 930 meter.

Met een indrukwekkend en diep fruitrijk aroma. Prachtige concentratie en diepte. Een volmaakt staaltje van hedendaagse wijnmaaktechniek met respect voor de gebruiken uit het verleden. Deze wijn is afkomstig van de kleihoudende gronden op een hoogte van 830 tot 850 meter. Er wordt uitsluitend gebruikgemaakt van natuurlijke gist en rijping vindt plaats gedurende vijf maanden in grote eiken fusten en tanks, waarna assemblage plaatsvindt: € 14,95.

Als de Flores de Callejo de instapwijn is, kan het daarna alleen nog maar beter worden. Met 91 tot 95 punten in de verschillende wijnmedia is de volgende stap omhoog gezet. De Parajes de Callejo (€ 26,95) bestaat voor 95% uit tinto fino aangevuld met 5% albillo mayor. Laatstgenoemde is een eeuwenoude lokale witte (!) druif. Deze variant wordt door de dames Callejo omschreven als de ‘moeder van tempranillo’, terwijl José-Felix het de ‘vader’ noemt. Hoe dan ook een druivenras dat van wezenlijk belang is in de productie van topkwaliteit rode (!) wijnen.

Het is een oud gebruik om wat witte druiven te verwerken in geconcentreerd rood. Als een wolkje melk in sterke thee. Zo is het in de Noord-Rhône gebruik om wat witte druiven (ongeveer 5%) toe te voegen aan giganten als Hermitage en Côte-Rotie. De rode druiven komen van wijngaarden op 890 tot 900 meter hoogte en de witte worden zelfs geoogst op 920 meter. Ook hier vette internationale punten oplopend van 91 (James Suckling) tot 95 (Guía Gourmets)

Lokale held

Van de lokale held, de albillo mayor, kan je natuurlijk ook witte wijn maken en dat doen zij dan ook. El Lebrero (€ 26,95), heet deze creatie. Bleekgeel van tint en zeer aromatisch met geurtonen van tropisch fruit, maar ook florale tonen naast hints van groene kruiden. De wijn gist in ‘demi muids’, de eiken vaten van 500 liter. Daarna mag de wijn rijpen, deels in deze vaten, deels in grote betonnen, eivormige tanks waarvan het domein er momenteel twee bezit. In beide gevallen blijven de naar de bodem gezakte gistcellen in contact met de wijn door een natuurlijk rotatie van de jonge wijn binnen het ei. Dit geeft extra diepte en vet aan de wijn. De productie is erg klein met zo’n 7000 flessen per jaar, haast microscopisch in Spanje waar men niet met de ogen knippert van een miljoen flessen wijn per soort.

De volgende met hoge scores overladen wijn is de (rode) Majuelos de Callejo. Hier lopen de internationale punten op van 90 tot maar liefst 97. De druif is hier 100% tinto fino, nu afkomstig van wijngaarden op 870 tot 890 meter hoogte met sterk kiezelhoudende grond. Het is een zeer geurige wijn met impressies van rijpe pruimen, tijm, versgemalen peper, nieuw leer, vermengd met fijne houttonen. Zeer complex dus. Mág ook wel voor dat geld, hoor ik u denken. En terecht. Want het is een gigantisch glas wijn dat geld kost maar er ook waanzinnig veel voor teruggeeft. Groot, groots, geweldig: € 44,95.

Papa Callejo nam vlieglessen en vloog heel wat rondjes boven het gebied. Hem viel een strook land op waar niets groeide.

Finca Valderoble heeft een bijzondere geschiedenis. Papa Callejo nam vlieglessen en vloog heel wat rondjes boven het gebied. Hem viel een strook land op waar niets groeide. Hij bedacht dat hier een landingsbaan kon komen, kocht het perceel en ging met bulldozers aan het werk. Althans, totdat de lokale bestuurders er lucht van kregen, toen was het direct gedaan met de pret.

Zoon José-Felix echter bekeek de grond vanuit een wijnperspectief en ontdekte dat dit perceel ideaal geschikt was voor wijnbouw. Nu behoort het tot de hoogstgelegen percelen van Callejo, beplant met tempranillo, oftewel tinto fino, en merlot groeiend in sterk kalkhoudende grond. De luchtzak behorend bij een landingsbaan hebben zij in ere gehouden. Wellicht beschikbaar in het najaar van 2021.

Superlatieven

Hoeveel superlatieven hebben we nog? Want we zijn nu aangekomen bij Félix Callejo. De wijn vernoemd naar de oprichter. Het bekende recept, 100% tinto fino, vatgerijpt gedurende achttien maanden in vaten van verschillende inhoud. Productiecijfers? Verwaarloosbaar, want slechts 3000 flessen per jaar (!). Het is een unieke, handgemaakte, ultra limited edition wijn afkomstig van zéér kalkhoudende grond. Punten? Ach, met een laagste score van 93 en de hoogste van 99 is het wel duidelijk waarmee we hier van doen hebben. Een reusachtige wijn, overrompelend, voluptueus, groot, groter, groots. Enorm, geweldig onvergetelijk, op Premier Grand Cru-niveau. Behalve de eerder ontdekte overdaad aan rijp rood fruit is hier ook chocolade merkbaar. Een geweldenaar die eigenlijk in geen enkele serieuze oplegkelder mag ontbreken: € 119,50.

Eucalyptus

En dan denkt u: was het dat? Nee, want hierna komt de Gran Callejo. Van 100% tinto fino geoogst op 880 tot 900 meter hoogte. Pffew, wat een wijn is dit. Overtuigend en donker fonkelend rood van kleur. Het weelderige aroma is diep en geschakeerd en toont impressies van rijp rood fruit aangevuld met vleugjes versgemalen (witte) peper, eucalyptus, cacao en gedroogde groene kruiden. Subliem is het! Bakken smaak, bakken diepte en aroma, bakken tannine. Geweldig.

Internationale erkenning

De internationale erkenning gaat door tot 98 punten. En daar is geen punt van gelogen. Opvallend detail is dat alle wijnen als rugetiket het roze gekleurde etiket van Ribera del Duero dragen, behalve de Gran Callejo. Die is officieel geklasseerd als Gran Reserva. Dat houdt in: 24 maanden rijping in hout, gevolgd door 36 maanden in fles. Het eerste jaar rijpt de wijn in nieuwe vaten, het tweede jaar in vaten van twee oogsten oud: € 79,50.

Eerlijk gezegd verdenk ik Bodegas Felix Callejo ervan Spanjes allerbeste wijnmaker te zijn. Ex aequo met Juan Carlos Lopez de Lacalle, het meesterbrein achter Artadi. De wijnen van Callejo zijn juist niet de soms haast ondrinkbaar geconcentreerde wijnen van elders, maar het toonbeeld van beheersing en precisie. Dat komt ook tot uitdrukking tijdens de proeverij met de familie Callejo. De belangrijkste wijnen worden geserveerd uit grote Bourgogne-kelken om finesse boven kracht aan je lippen te brengen.